Τετάρτη, Νοεμβρίου 21, 2012

SAŞA PANĂ: ΕΦΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ

Saşa Pană
 φτ ποιήματα
Μετάφραση π τν ρουμανική: Δημήτρης Κανελλόπουλος
Προδημοσίευση π τ περιοδικ ροπέδιο 


Σημειώσεις πάνω στ δροσιά


Χάρισέ μου μι χούφτα π’ ατος τος σπόρους
τς αωνιότητας
Ατος ποὺ σ ποκαλες λεπτ τς ρας
Γιατί π’ τν καθένα τους φυτρώνει μ συστολ
Μι ρρητη πιθυμία
τόπος πο φυτρώνει μία πιθυμία
Μι ποψία στάχτης

Μ τ ματι κονισμένη
Μέσα στ ματιά μου
Τ μειδίαμα σν πέπλο μ τυλίγει
Σν τ χαμόγελο το πικραμύγδαλου
Τ πλάσματα κρύβουν τς χαμένες πείρους
ετυχία σύλληπτων τοπίων
φησα τ μέτωπό μου ν ξαποστάσει πάνω στ μηρό σου
Ζυγαρι πο τ φς ζυγίζει
Κα π’ τ ζω ατ

Δραπέτευσε χωρς ν’ φήσει χνη
Σν πάχνη ναζωογονητικ πο χάνεται
Καθς τυλίγει τ λόγιομο μ κρύο νερ τς πηγς, ποτήρι
Μς στ θολ ρμονία το σύθαμπου

κπος κα νύχτα
Γλιστρον στ παραμύθι

Κι πέκει, μι δεια κάμαρη σιωπή

π τς ναχωρήσεις δίχως γκυρα, 1947



Σκιά τς καρδις


Βγκες μέσα π μίαν κουαρέλα
Κουρασμένη  καθς μία πολλ ποσχόμενη χαραυγή,
τ μεσημέρι
νειρο γριου ραδικιο σν χίμαιρα νς μίσχου
Γεωμετρικς χρος τς γάπης κα τς φιλίας
Μιὰ καληνύχτα, μ νοσταλγία κάτω π’ τ βλέφαρα
¦

Τί μορφη λέξη: νθρωποι


Σς καλ στν ετυχία
Στς Μεγάλες μορφις
Θ σς λείψει κε πολ ζωή:
Δν εναι κπληξη.
Θ γίνετε σκιές, πολλς σκις
νάμεσα στ πιασμένα χέρια μεσ’ στ χορ
μις μέρας γιορτινς
Τς μέρας πο ρθε νίκη πάνω στν φιάλτη.

λλ ο Μεγάλες μορφις
Εναι κι ατς σκιές:
Σν τος σταλαγμίτες πο τρέφονται π’ τ μνήμη:
Εστε παρόντες, ρωες κα μάρτυρες
Συχν ψηλοί, κα χιονοσκεπες, κα δίκαιοι
Μς στς παραμορφώσεις το καιρο
Μς στ μαρτύρια
Κα ντς το θανάτου.

π τ ποιήματα: Κα χωρς Φαντασία (1947) 


Σήμερα


Πόσα μυστικ εναι μέσα στ μάτια κλειδωμένα
Κα τ κλειδ τς οκουμένης, εἶναι νοιξη
Μ βμα σβέλτο
καὶ σκέψη καθαρ

Καλημέρα
Ζω
π τν Κύκλο
Τ χρμα το καιρο  (1948-65) 


Ἀγωνία 


Τ δέντρα εναι μαροι σκελετο
Φρουροί στν μέσα νύχτα.
Σ’ να κλαρί, να φυλλαράκι ργοπεθαίνει
Κι εναι ψυχή σου σήμερα μι κρύπτη, ποιητή

Τ χέρι πο συντρίβει πέρα δώθε
Τ στρόβιλο τν φύλλων –χαλκόχρωμα– μπουκέτα
λλ ψηλά, πάνω σ’ να κλαρί, μι μονωδία
Τ φυλλαράκι πο στενάζει ργοπορημένο
θάνατος γύρω του τ στρώνει
ψυχή σου σήμερα μι κρύπτη εναι, ποιητή

Κα πέφτει τ’ ργοπορημένο φύλλο
Μέσα στ στρόβιλο χωρς ρυθμό…
Τ λιόγερμα το φθινοπώρου ργε, στ χρμα
τς σκουρις βαμένο.
Εναι ψυχή σου –φύλλο φθισικό- πο ργοπεθαίνει
Πο πέφτει μ’ λα του μέσα στν στρόβιλο!
Σιωπή- γωνία…
π τὸν Λογαριασμ νς πεθαμένου (1926) 


Ἀντίο! 


Περπάτα πάνω σ’ τι μ θυμίζει
Νυχτικ π’ τν πηγ σ σκεπάζουν
να κοτσύφι γραντζουνάει τ σιωπ
Μ’ να γρατζούνισμα θεσπέσιο

Μιλ μ Λέξεις χαιρετ τ φύλλα
Τ μάτια ξεπλυμένα στ φς
Τ μέτωπο εναι μιὰ πίστα γι τς γέλες τν κπληκτων
Ο κοφτερς ο σκέψεις σημαίνουν πανικ

να παράθυρο νοίγει στν καρδι
Σν μαγαζάτορας πάνω στν πέτρα σκαλισμένος

π τ περιδέρεα τς λογοκλοπς μία ασθηση πικρ
Πόσα χρώματα κριστάλλινα
ποταμς εναι νας δίσκος τν δακρύων

λήθεια τόσο κοντ
Τόσο νόστιμη
Τ δάχτυλα-τ δάχτυλα τν μεταξοσκωλήκων
στραφτερ μορφι
π τ Ταξίδια μ τν δοντωτό 1934


Πτώσις καρδις
τς Mary Ange


ποιητς γάπησε τ δρόμο νάμεσα στς λικοειδς διαφάνειες
Τς νύχτες μ τν λάνθιστο, σν φόρεμα χορεύτριας οραν
Κάτω π’ τ’ λικα κλαδι πο κρύβονται τ’ ηδόνια
Σκουλαρίκια π σιντέφι μποτισμένα στ πογάστριο
Κι νας τραγουδιστς λάνθαστος κρυμμένος μέσα σ’ να
χοντροκόκαλο λαρύγκι
μεινε στ συνέχεια μ τν πολιτική
γαπ τ κρίνα τ νείπωτα, τν νυχα κα τν ρίζοντα
Συναντιονται ζωντανο λλο

νάμνηση το θαύματος παραμένει κλειστ
Στ κλειδωμένο, εθραυστο σκρίνιο τς νοσταλγίας
Μιὰ θύμηση ναο χτισμένου γι ν ρειπωθε
Προσεχς
να δάχτυλο στ στόμα
να πεπιεσμένο φύλλο
Μπορε κα μία λέξη μπορε μις λλης καρδιᾶς φορ

Μι πάντηση τν παραισθήσεων μουρμούρισε μ φρίκη
Ν μ ξυπνήσει σέσουλα π’ τ φς
κλειδωμένος νάρδος τν Σεβρν
Στ περίγραμμα τς γαπημένης

Φρέσκια σν τ δροσι τν πρωινν το πρίλη
Μς στ γλυκ ραχάτι
αση ν ναμον
Ἀπὸ τὸ Ταξίδι μὲ τὸν Σχοινοδρόμο  1934 

Saşa Pană πορτρέτο ἀπὸ τὸν  Victor Brauner
ΕΡΓΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η ΖΩΗ ΤΟΥ

Saşa Pană, λογοτεχνικ ψευδώνυμο το Alexandru Binder γεννήθηκε στς 8 Μαρτίου 1902 στ Βουκουρέστι, που φησε κα τὴν τελευταία του πνο στς 22 Αγούστου το 1982. μφανίστηκε στ γράμματα ς μέλος τς ρουμανικς avant-garde π τ πρτο μισυ  του 20οῦ αώνα. Γις το γιατρο David Binder. Σπούδασε στρατιωτικ ατρικ λλ τν κατέκτησε Λογοτεχνία. πρξε να π τ σημαντικότερα στελέχη το κινήματος τς ρουμανικς avant-garde, ντανταϊστς στν ρχ κα κατόπιν σουρεαλιστής.  μφανίστηκε μ τν ποιητικ συλλογ θλίψις νς θνήσκοντος τ 1926. Τ 1929 κδίδει τ πρωτοποριακ περιοδικ  unu κα δημιουργε τν μότιτλο κδοτικ οκο στν ποο ξέδωσε ργα τν Urmuz, Tristan Tzara, Stephan Roll, Ilarie Voronca, Vasile Dobrian κα λλων. πως ο περισσότεροι λογοτέχνες τς ρουμανικς  avant-garde τσι κι Saşa Pană τυπώνει ναρίθμητα κείμενα μικρς κτασης πο τοποθετονται νάμεσα στ διήγημα, στ ρεπορτάζ, στ πεζοποίημα στ ρθρο μ χαρακτήρα μανιφέστου.
νάμεσα στν Νοέμβριο το 1944 κα τν Μάρτιο το 1947, Saşa Pană ξέδωσε τ πρωτοποριακ λογοτεχνικ περιοδικ  Orizont (42 τεύχη). πίσης εναι δημιουργς μερικν π τς καλύτερες μεταφράσεις στν ρουμανικ γλώσσα, ργων τν Paul Eluard, Jean Cassou, Loys Masson.

ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ
θλίψις νς θνήσκοντος, Στροφς συνηθισμένες, κδόσεις γώνας, Βουκουρέστι 1926.
Διαγράμματα, κδόσεις unu, Βουκουρέστι, 1930 (μ να πορτρέτο κα σχέδια ἀπὸ τὸν Victor Brauner)
Echinox arbitrar, κδόσεις unu, Τυπογραφεο το ργαστηρίου Γραφικν τεχνν Τ στέρι τς Τέχνης, Βουκουρέστι, 1931 (ξώφυλλο κα 6 σχέδια π τν M.H. Maxy, σ 150 ριθμημένα ντίτυπα)
ρομαντικ ζω το Θεο, κδόσεις unu, Βουκουρέστι, 1932 (μ να σχέδιο κτς κειμένου το Jean David, σ 150 ριθμημένα ντίτυπα)
λέξη φυλαχτό, κδόσεις unu, Βουκουρέστι, 1933 (μ να σχέδιο το Marcel Iancu, σ 200 ριθμημένα ντίτυπα)
Ταξίδι μ τν σχοινοδρόμο, κδόσεις unu, Βουκουρέστι, 1934 (μ να πορτρέτο π τν M.H. Maxy, σ 349 ριθμημένα ντίτυπα)
Τ χορτάρι τν θηρίων, κδόσεις unu, Βουκουρέστι, 1937
Vladimir, κδόσεις unu, Βουκουρέστι, 1938 (σ 96 ντίτυπα)
Βουν νησυχία νυχτερινή, κδόσεις unu, Βουκουρέστι, 1940 (μ σχέδια το Man Ray, σ 180 ριθμημένα ντίτυπα)
Προμετωπίδα στ ποίημα Φς στν πιφάνεια, κδόσεις unu, Βουκουρέστι, 1942
Γι τν λευθερία, 1944/1945
Διακήρυξη, 1945
ναχωρήσεις χωρὶς γκυρα, κδόσεις unu, Τυπογραφεο το ργαστηρίου Γραφικν τεχνν Τ στέρι τς Τέχνης, 1946
Ποιήματα χωρς φαντασία, κδόσεις Socec & Co., Βουκουρέστι, 1947
Ποιήματα κα Ποίηση πιλεγμένη π τ βιβλία κα π τ συρτάρι, 1925-1965, κδόσεις Γι τν Λογοτεχνία, 1966 (πρόλογος το Mihail Petroveanu, 3680 ντίτυπα)
Πεζοποιήματα, κδόσεις Minerva, Βουκουρέστι, 1971 (πρόλογος π τν Laurenţiu Ulici)
Τ χρμα το Χρόνου, Ποιήματα κδόσεις Cartea Romaneasca, Βουκουρέστι, 1977 (πρόλογος π τν Mihai Gafiţa κι να πορτρέτο το 1929 π τν Victor Brauner)

ΠΕΖΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΑ
Σαδισμς τς λήθειας, κδόσεις unu, Βουκουρέστι, 1936 (μ σχέδια τν Victor Brauner, Marcel Iancu, Alfred Jarry, Kapralik, Jules Perahim, Pablo Picasso, Man Ray κα Jacques Vache, σ 358 ριθμημένα ντίτυπα)
Προσεκτικς στος καλος τρόπους, colaje, κδόσεις unu, Βουκουρέστι, 1942
Tîlbîc, Tureatcă  & Co., κδόσεις Socec, Βουκουρέστι, 1948 (ξώφυλλο κα δέκα ζωγραφις τς Marcela Cordescu)
Cordonul sanitar, 1949 Συλλογή: Cartea Poporului (nr. 17), E.S.P.L.A.
πρχε μία φορά... κα δν θ ξαναϋπάρξει! Νουβέλες π τν Sasa Pana, Κρατικς κδόσεις, Βουκουρέστι, 1949
ποστολ πρέπει ν κτελεστε, 1950
Στ γειτονι τν μετοικούντων. Διηγήσεις κα Σκιαγραφήματα, κδόσεις γι τν Λογοτεχνία, Βουκουρέστι, 1965 (ξώφυλλο π τν Harry Guttman)
Aurel Mărculescu, Άλμπουμ, Editura Meridiane, Bucurti, 1967
Γεννημένος τ ’02 (1902): ναμνήσεις, μερολογιακ φύλλα, ναπολήσεις, κδόσεις Minerva, Βουκουρέστι, 1973

ΘΕΑΤΡΙΚΑ
Τὸν ἀνταγωνισμὸ αὐτὸν τὸν καταλαβαίνω κι ἐγώ!, Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὴν Καλλιτεχνικὴ Παιδεία, D.S.P.A., Ἰανουάριος του 1949 (σὲ συνεργασία μὲ τὴν Μάγια Ραντοβάν.

Teatru mic, D.S.P.A., 1950 (ἕξι μικρὲς πράξεις)


Ὁ Saşa Pană καὶ ὁ Ştefan Roll, στὴν περίφημη Laptărie-La Enache (Γαλακτοπωλεῖο-Στοῦ Ἐνάκη), γαλακτοπωλεῖο ἰδιοκτησίας τοῦ Stefan Roll καὶ κέντρο τῆς ρουμανικῆς avant-garde σὲ ὅλη τὴν περίοδο τοῦ Μεσοπολέμου. Πίσω τους ἡ «ἀγελάδα» ποὺ εἶχε ζωγραφίσει ὁ Victor Brauner.

Δεν υπάρχουν σχόλια: